افرادی که به سیاره محل زندگی خود یعنی زمین علاقه داشته و از مطالعه و بررسی آن لذت میبرند، میتوانند رشته زمین شناسی را انتخاب کنند. مهمترین جنبههای مورد مطالعه در زمین شناسی عبارتند از: بررسی شکل و ابعاد زمین، بررسی فیزیکی و شیمیایی زمین و مواد سازنده آن (به ویژه نفت، آب و مواد معدنی) و عوامل کنترلکننده شکل و ریخت زمین؛ این رشته با علوم زیستی، شیمی، جغرافیا، هواشناسی و آب و خاک ارتباط و همخوانی نزدیکی دارد.
زمینشناسان قادر هستند روشهای مختلفی مانند تصاویر ماهوارهای و هوایی، نقشهبرداری، حفاری، فسیلهای بزرگ و میکروسکوپی، لرزهنگاری و اندازهگیریهای الکترومغناطیسی را به کار گیرند. بنابراین رشته زمینشناسی مناسب افرادی است که به چنین روشهای مطالعهای در شغل خود علاقه دارند.
زمینشناسی انسان را در کشف منابع زیر زمینی (حاملهای انرژی، آب، مواد معدنی از قبیل طلا و نقره، مس، آهن، سنگهای ساختمانی و…) و استفاده استراتژیک از آنها یاری میدهند. همچنین مدیریت منابع زمین همچون آب از اهداف زمینشناسان است و از این رو افرادی که به مسائل سدسازی علاقه دارند، میتوانند در این رشته تحصیل کنند.
دروس زیر از بین دروس دبیرستان در رشته زمینشناسی بیشترین کاربرد را دارند:
رشته زمین شناسی در سطح کارشناسی ارشد و دکترا گرایشهای متعددی دارد که در ایران ادامه تحصیل در گرایشهایی که در ادامه آمدهاند امکانپذیر است:
گرایش هیدروژئولوژی یا زمین شناسی آب (Hydrogeology): در این علم به بررسی منشا آبهای زیرزمینی، کیفیت و کمیت این آبها و گسترش و حرکت آنها در سفرههای آبدار پرداخته میشود.
گرایش زمین شناسی مهندسی (Engineering Geology): به روشهای مختلف محاسباتی، صحرایی، اکتشافی و مدلسازی، تاثیر محیط زمینشناسی را بر سازههای مهندسی یا پروژه عمرانی مشخص میکند و راهحلهای مناسبی جهت کاهش یا برطرف کردن خطرات احتمالی ارائه میدهد. زمین شناسی به دو صورت بر سازهها تاثیرگذار است: یکی مواد زمینشناسی (سنگ، خاک، و آب) و دیگری مخاطرات زمین شناسی (حرکات دامنهای، زمینلرزه، سیل و…). زمین شناسی مهندسی به بررسی نقش سازهها در تحریک و تغییر محیط زمین شناختی نیز میپردازد.
رسوب شناسی: در این گرایش به بررسی رسوبات سازنده محیطهای مختلف زمینشناختی پرداخته میشود. اکتشاف نفت و گاز و تعداد زیادی از مواد معدنی با مطالعات رسوبشناسی ارتباط عمیقی دارند.
زمین شناسی اقتصادی: بررسی شرایط ژنز (تشکیل) مواد مختلف معدنی، بافت و ساخت مواد معدنی، پراکنش مواد معدنی و عوامل موثر بر این پراکنش، ریختشناسی کانسارها، روشهای مختلف اکتشاف کانسارها و در نهایت توجیه فنی و اقتصادی برداشت مواد معدنی از عمده کارکردهای این گرایش از زمینشناسی محسوب میشوند.
تکتونیک: این گرایش از زمین شناسی به بررسی نیروهای زمینساختی ناشی از جابهجایی قارهها و تاثیر آن بر تغییر شکل پوسته زمین و ایجاد چینخوردگیها و گسلها و عوامل پیدایش زمینلرزهها میپردازد. فارغ التحصیلان این رشته در اکتشافات شرکت نفت، سازمان زمینشناسی، وزارت نیرو و موسسه ژئوفیزیک، مشغول به کار میشوند.
زمین شناسی نفت: این گرایش از زمینشناسی به بررسی منشا، پیدایش و مهاجرت نفت و گاز و همچنین اکتشاف این ذخایر میپردازد. اکتشاف مخازن نفت و گاز از مهمترین وظایف فارغالتحصیلان این رشته است.
زمین شناسی زیست محیطی: یکی از گرایشهای زمین شناسی است که تاثیر زمین بر ایمنی و سلامت انسان را مورد بررسی قرار میدهد. زمینشناسی پزشکی یکی از زیرشاخههای زمین شناسی زیست محیطی است و امکان ادامه تحصیل در این رشته در سایر کشورها وجود دارد. در کشورهای توسعه یافته، تقریبا هیچ پروژهای بدون تایید استانداردهای زمین شناسی زیست محیطی امکان اجرا ندارد.
چینه و فسیل شناسی: بررسی توالی طبقات رسوبی در زمانهای مختلف زمین شناسی به منظور پی بردن به تاریخ حوادث زمین و تکامل موجودات از مهمترین کارکردهای این گرایش است. بررسی فسیلها به صورت نمونههای دستی (ماکروفسیل) و نمونههای میکروسکوپی (میکروفسیل) که در اکتشاف نفت از اهمیت زیادی برخوردار است، توسط فارغ التحصیلان این گرایش انجام میشود.
سنگ شناسی یا پترولوژی: در این گرایش به بررسی انواع مختلف سنگها (رسوبی، آذرین و دگرگونی) پرداخته میشود. تعیین منشا انواع سنگها و حوادثی که در طول تاریخ زمینشناسی بر آنها اتفاق افتاده و در نهایت منجر به تشکیل پوسته زمین شده است از عمده وظایف پترولوژیستها است.
سنجش از دور و GIS زمین شناختی: جدیدترین و شاید پرطرفدارترین گرایش زمین شناسی است که با مطالعه عکسهای ماهوارهای و سیستمهای GIS و GPS به مطالعه زمین (آبهای سطحی و زیرزمینی، فرونشست زمین، زمین لغزشها، تغییرات دریاها، اکتشاف مواد معدنی و…) میپردازد.
در ادامه مروری داریم بر مهمترین دورسی که در رشته زمین شناسی در دانشگاه تدریس میشوند:
دروس اختصاصی: این دروس که گذراندن آنها الزامی است عبارتند از: بلورشناسی هندسی، بلورشناسی نوری، زمین شناسی فیزیکی، زمین شناسی تاریخی، زمین شناسی ساختمانی، تکتونیک، رسوب شناسی، سنگ شناسی آذرین، سنگ شناسی رسوبی، سنگ شناسی دگرگونی، رسوب شناسی، کانیشناسی، پترولوژی، فتوژئولوژی، زبان تخصصی زمین شناسی، زمین شناسی اقتصادی، زمین شناسی مهندسی، زمین شناسی زیست محیطی، هیدروژئولوژی، فسیل شناسی ماکرو، فسیل شناسی میکرو، چینه شناسی، زمین شناسی ایران، زمین شناسی نفت، ژئوشیمی، ژئوفیزیک، نقشه برداری، عملیات صحرایی.
دروس اختیاری: آتشفشان شناسی، زمین آمار، میکرو فاسیس، مکانیک خاک، مکانیک سنگ، هیدروژئوشیمی، تحلیل حوضهها، تخمین و ارزیابی ذخایر معدنی، ترمودینامیک، چینه شناسی ایران، چینه شناسی سکانسی، دیرینه شناسی گیاهی، زمین شناسی تحت الارضی، ژئوشیمی ایزوتوپهای پایدار، ژئوکرونولوژی، اصول اکتشافات ژئوفیزیکی، بیواستراتیگرافی، پالینولوژی، رادیوکریستالوگرافی، زمین شناسی دریائی، ژئوشیمی آلی، سایزموتکنونیک، فسیل شناسی بیمهرگان، ماگماتیسم و تکتونیک صفحهای، محیطهای رسوبی، کامپیوتر در زمین شناسی، کانسارهای رسوبی و…
دروس عمومی: ادبیات فارسی، متون اسلامی، اخلاق اسلامی، انقلاب اسلامی و ریشههای آن، معارف اسلامی 1 و 2، مبانی کامپیوتر، تربیت بدنی 1 و 2، فیزیک عمومی (پایه) 1 و 2، شیمی عمومی 1 و 2، آزمایشگاه فیزیک پایه، آزمایشگاه شیمی پایه، تاریخ اسلام، ریاضیات عمومی 1 و 2، زبان خارجی.
زمین شناسی در حال حاضر جایگاه ویژهای را در بین رشتههای تحصیلی پیدا کرده است. کشور ایران دارای ذخایر با ارزشی از مواد معدنی و همچنین نفت و گاز است و اقتصاد ایران بر پایه این منابع بنیانگذاری شده است. دانش زمینشناسی در رابطه با کشف و استحصال این مواد بسیار چارهساز و حیاتی است.
فارغ التحصیل زمین شناسی میتواند در وزارتخانههای آموزش و پرورش (دبیری دبیرستان در دروس زمین شناسی)، صنعت معدن و تجارت، نفت، نیرو، راه، جهاد کشاورزی، علوم تحقیقات و فناوری، مسکن و شهرسازی و همچنین شرکتها و مؤسساتی مانند سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، موسسه ژئوفیزیک، ذوبآهن، شرکتهای مرتبط با فعالیتهای سدسازی، آبیابی، حفر تونل، راهسازی، اکتشافات آب و نفت و معادن، بخشهای مرتبط با تهیه نقشههای زمین شناسی و معدنی، آزمایشگاههای سنگ شناسی و زمین شناسی استخدام شود.
در صورت داشتن توان و علاقه لازم، زمینشناس میتواند کارآفرینی کرده و شرکتی شخصی در این حوزه راهاندازی کند. برای نمونه امکان کار به عنوان کارشناس سنگهای قیمتی برای فارغ التحصیلان این رشته امکانپذیر است.
رشته زمین شناسی از جمله رشتههای تحصیلی است که بازار کار متنوع و گستردهای دارد و در همین راستا به موارد جزئیتر و مرتبط آن در پاسخ سوال قبل اشاره شد.
همچنین بازار کار در هر شرایطی به تعداد قابل قبولی زمین شناس نیاز دارد زیرا در هر پروژه عمرانی نیاز به مطالعات زمین شناسی است و اقتصاد ایران مبتنی بر نفت و گاز و معادنی بنا نهاده شده که در زمین قرار دارند و باید ابتدا آنها را به روشهای زمین شناختی کشف کرده و سپس استخراج نمود. به علاوه مطالعات منابع آب که یکی از با ارزشترین منابع حیاتی در خشکسالیهایی اخیر به حساب میآیند، توسط متخصصان هیدروژئولوژی صورت میگیرد.
برخی از فعالیتهای زمینشناسی نیاز به عملیات صحرایی چند روزه و اقامت در کمپهای صحرایی دارند و از این رو استخدام خانمها در مشاغلی که با چنین فعالیتهایی سر و کار دارند اندکی به سختی صورت میگیرد.
حقوق و دستمزد زمین شناسان با توجه به نوع کاری که انجام میدهند متفاوت است و از حقوق پایه اداره کار (در سال ۱۳۹۸ – حدود یک میلیون و هشتصد) تا چند ده میلیون تومان در ماه متغیر است.
رشته زمین شناسی در ایران در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری قابل ادامه دادن است که گرایشهای کارشناسی ارشد و دکتری آن همانطور که قبلاً هم اشاره شد عبارتند از:
زمین شناسی در بیشتر کشورهای دنیا دارای اهمیت بسیار زیادی است؛ چرا که اقتصاد بیشتر کشورهای جهان به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به منابعی بستگی دارد که از زمین به دست میآیند. زمینشناسی در سه کشور ایالات متحده، استرالیا و انگلستان سرآمد سایر کشورهاست.
متوسط درآمد سالانه کارشناسان زمین شناسی در ایالات متحده ۸۲500 دلار (برای همه مشاغل 33840 دلار) در سال ۲۰۱۰ و مطابق با آخرین آمارها در سال ۲۰۱۳، 84200 دلار بوده است که درآمد بسیار بالایی است. پیشبینیها نشان میدهند که میزان استخدام زمینشناسها در ایالات متحده بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، رشد ۲۱ درصدی خواهد داشت. بنابراین بیشتر دانشگاههای ایالات متحده از نظر رشتههای علوم زمین قوی هستند و پذیرش دانشجو در آنها از اهمیت زیادی برخوردار است.
در کشور استرالیا و در ۵ سال گذشته استخدام زمینشناسان در بخشهای مختلف رشد ۱۳۹۲ درصدی داشته به گونهای که متوسط درآمد سالانه زمینشناسان در این کشور ۸۷.۶۰۰ دلار (قبل از کسر مالیات) بوده است. به همین سبب ادامه تحصیل در گرایشهای مختلف زمین شناسی در دانشگاههای استرالیا از اهمیت زیادی برخوردار است.
متوسط درآمد سالانه یک زمینشناس در انگلستان برای افراد تازه کار بین 30500 تا 46000 دلار و برای افراد با تجربه بین 61000 تا 76000 دلار است و بیشتر دانشگاههای این کشور تا آخرین سطح تحصیلات پذیرای دانشجویان رشته زمین شناسی هستند.
رشته زمین شناسی و مشاوره انجام پایان نامه و چاپ مقاله زمین شناسی در مقطع ارشد و دکتری
مدیک تز سامانه برتر مشاوره رساله پزشکی
با مدیریت تز آنلاین
تلفن های تماس : 09353132500 و 09199631325